दिवाळीत मिळणाऱ्या भेटवस्तू आणि बोनसवरही कर लागणार, जाणून घ्या काय आहेत नियम?

दै. बातमीदार | ४ ऑक्टोबर २०२२ | दिवाळीचा सण आता जवळ आला आहे. लोक लांब सुट्टीवर जाण्याची तयारी करत आहेत. दिवाळीनिमित्त कंपन्या आपल्या कर्मचाऱ्यांना भेटवस्तू किंवा बोनस देतात. काही वेळा कर्मचाऱ्यांना बोनस म्हणूनही मोठी रक्कम मिळते. अशा परिस्थितीत लोकांना बोनस किंवा भेटवस्तूंवर कर भरावा लागेल का किंवा आयकर विभागाने काही मर्यादा निश्चित केली आहे का, असा प्रश्न उपस्थित होत आहे. सणासुदीच्या काळात, कराशी संबंधित काही महत्त्वाच्या प्रश्नांची उत्तरे जाणून घेऊया.

भेट रकमेवर किती सूट
तज्ञांचे म्हणणे आहे की एका आर्थिक वर्षात कंपन्यांकडून मिळालेल्या 5,000 रुपये किंवा त्यापेक्षा कमी रकमेच्या भेटवस्तू किंवा व्हाउचर करपात्र नाहीत. 5,000 रुपयांपेक्षा जास्त असलेली कोणतीही भेट तुमच्या उत्पन्नात जोडली जाईल आणि तुमच्या एकूण उत्पन्नानुसार कर आकारला जाईल.

बोनस कर लावला?
समजा तुम्हाला दिवाळीत सुमारे 5,000 रुपये आणि ख्रिसमसला पुन्हा 3,000 रुपयांची भेट मिळाली. अशा परिस्थितीत तुम्हाला 3,000 रुपयांच्या गिफ्टवर कर भरावा लागेल. काही कंपन्या गिफ्टच्या बदल्यात दिवाळी बोनस देतात. बोनस हा कर्मचाऱ्यांच्या पगाराचा एक भाग मानला जाईल आणि त्यावर कर आकारला जाईल.

मित्राकडून भेटवस्तूवर काय सूट?
कुटुंबातील सदस्य नसलेल्या मित्राकडून भेटवस्तू घेतल्यास अशा भेटवस्तूवर कर भरावा लागेल. समजा एखाद्या आर्थिक वर्षात रोख किंवा वस्तुरूपात मिळालेल्या भेटवस्तूचे एकूण मूल्य ५०,००० रुपये ओलांडले, तर ते आयकर कायद्याच्या कलम ५६(२) अंतर्गत कराच्या अधीन आहे. अशा परिस्थितीत, सर्व भेटवस्तूंच्या एकूण मूल्यावर कर आकारला जाईल.

भेट म्हणून मिळालेल्या घरावरील कर
भेट म्हणून मिळालेली जमीन किंवा घर यावरही कर आकारला जाऊ शकतो. भेटवस्तूमध्ये मिळालेल्या घराचे किंवा जमिनीचे मुद्रांक शुल्क ५०,००० रुपयांपेक्षा जास्त असल्यास त्यावर कर आकारला जाईल. तज्ज्ञांच्या मते, करदात्याच्या आयकर स्लॅबनुसार भेटवस्तूंवर कर आकारला जातो. त्यामुळे एखादी व्यक्ती ३० टक्के आयकराच्या जाळ्यात असेल तर त्याला भेटवस्तूंवरही ३० टक्के कर भरावा लागेल. आयकर कायद्यानुसार पती-पत्नी, भावंड, पती-पत्नीचे भाऊ-बहीण, मामा-मामा किंवा रक्ताच्या नात्यातील नातेवाईकांकडून मिळालेल्या भेटवस्तूंवर कोणताही कर भरावा लागत नाही.