धुळवडची या गावाची अजब परंपरा ; गावात येत नाही जावई !

दै. बातमीदार । ७ मार्च २०२३ । हिंदू धर्मातील प्रत्येक सणाला विशेष महत्व दिले आहे. त्यातच होळीला काही भागात वेगळी परंपरा आजही कायम आहे. फाल्गुन मास पौर्णिमेच्या दिवशी होलिका दहन झाले आहे. होळीच्या दुसऱ्या दिवशी धुलवड अर्थात रंगपंचमी साजरी केली जाते. होळीला विशेष धार्मिक महत्व आहे. तर, रंगपंचमीच्या अनेक पारंपारिक आणि गरमतीशीर प्रथा आहे. अशीच एक प्रथा बीड जिल्ह्यातील केज तालुक्यात पहायला मिळते. रंगपंचमी म्हणजेच धूलिवंदनाच्या दिवशी गावच्या जावयांची गाढवावरुन मिरवणुक काढली जाते. यंदाही गाढव तयार आहे. पण, जावई सापडेनात. गावकरी जावयांचा शोध घेत आहेत.

केज तालुक्यातील विडा येथे धूलिवंदनाच्या दिवशी जावई बापूंची गाढवावरून मिरवणुक काढत रंगाची उधळण केली जाते. निजाम काळापासून सुरु असलेली ही परंपरा ग्रामस्थांनी आजही जपली आहे. यंदा देखील ग्रामस्थांमध्ये या परंपरेचा जल्लोष पहायला मिळत आहे. मात्र, गावात स्थायिक असलेले 200 जावई भूमिगत झाले आहेत. गावकरी दडून बसलेल्या या जावयांचा शोध घेत आहेत. त्यामुळे कोणत्या जावयांची गर्दभ सवारी निघणार, याकडे सगळ्यांचेच लक्ष लागले आहे.

विडा या गावची लोकसंख्या अवघी सात हजारच्या आसपास आहे. गावाच्या वेशीजवळ दक्षिणमुखी हनुमान मंदिर आहे. गावात साधू शिव रामपुरी महाराजांची संजीवन समाधी आहे. या गावाने मध्ययुगीन संस्कृतीचे दर्शन घडवणा-या लळीत नाट्याची परंपरा 100 वर्षांपासून जपली आहे. निझाम काळात या गावाला जहागिरी होती. जहागीरदार तत्कालीन ठाकूर आनंदराव देशमुख यांचे चिंचोली (ब) (जि. लातूर) येथील मेव्हणे धूलिवंदनाच्या दिवशी सासुरवाडीत आले होते. त्यावेळी परंपरेप्रमाणे भांग पिऊन थट्टामस्करी सुरू झाली. मस्करीतून जावयाची गाढवावर बसून सवारी काढली गेली. तेव्हापासूनच येथे गाढवावरुन जावयाची मिरवणुक काढण्याची परंपरा सुरू झाली.

गावात या पंरपरेला विशेष महत्व आहे. आधीपासूनच याची तयारी केली जाते. यासाठी गावातील तरुण मंडळींची एक जावई शोध समिती तयार केली जाते. ही समिती एक जावई शोधून आणते. याचीच धूलिवंदनाच्या दिवशी मिरवणुक काढली जाते. यामुळे मिरवणुकीच्या आधी हा जावई पळून जाऊ नये यासाठी आधीच त्याला ताब्यात घेवून एका ठिकाणी ठेवले जाते. यानंतर धूलिवंदनाच्या दिवशी त्याला चपलेचा हार घालून गावच्या वेशीपर्यंत गाढवावरुन मिरवणुक काढली जात रंगाची उधळण केली जाते. यानंतर जावयाला नवा पोशाख दिला जातो. तसेच सासरे या जावयाला सोन्याची अंगठी भेट म्हणून देतात. विशेष म्हणजे या मिरवणुकीत सामजिक एकोपा पहायला मिळतो. यात सर्वधर्मीय सहभागी होतात. अगदी मुस्लीम समाजाच्या जावयाला देखील या मिरवुकीचा मान मिळाला होता.