पाय वारंवार सुन्न होणे हे गंभीर आजाराचे लक्षण, “ही” लक्षणे ओळखून त्वरित उपचार घ्या

दै. बातमीदार । १ ऑक्टोबर २०२२ । जर तुमचे पाय देखील अनेकदा सुन्न होत असतील किंवा तुम्हाला अचानक सर्दी वाटत असेल तर ही परिधीय धमनी रोग (PAD) ची लक्षणे आहेत. हा एक अतिशय सामान्य आजार आहे आणि भारतात या आजाराने ग्रस्त लोकांची संख्या लाखोंच्या घरात आहे. या आजारात व्यक्तीच्या रक्तवाहिन्या (धमन्या) आकुंचित होऊ लागतात, ज्यामुळे शरीराच्या अवयवांना रक्तपुरवठा कमी होतो.

अमेरिकेत ४० वर्षे किंवा त्याहून अधिक वयाचे सुमारे ६५ लाख लोक PAD मुळे त्रस्त आहेत. यूएस सरकारी आरोग्य संस्था सेंटर फॉर डिसीज कंट्रोल अँड प्रिव्हेन्शन (CDC) च्या मते, जर तुम्हाला हा आजार असेल आणि त्यावर वेळेवर उपचार केले गेले नाहीत तर ते खूप धोकादायक असू शकते. किरकोळ निष्काळजीपणामुळे कोरोनरी धमनी रोग आणि सेरेब्रोव्हस्कुलर रोग होऊ शकतो ज्यामुळे हृदयविकाराचा झटका आणि स्ट्रोक होऊ शकतो.

अमेरिकन डॉक्टर लॉरा पर्डी सांगतात, “जर एखादी व्यक्ती वर्षानुवर्षे मधुमेह, उच्च रक्तदाब किंवा उच्च कोलेस्टेरॉल यांसारख्या आजारांनी त्रस्त असेल, तर तो परिधीय धमनी रोगाचा बळी असण्याची शक्यता आहे. तथापि, याचा अर्थ असा नाही की परिधीय धमनी रोग. मधुमेह, उच्च रक्तदाब किंवा उच्च कोलेस्टेरॉलने ग्रस्त लोक असणे आवश्यक आहे. ते सांगतात की रक्त प्रवाह नीट नसल्यास, पायांना अनेक प्रकारचे संक्रमण, बधीरपणा किंवा जखमा होऊ शकतात जे दीर्घकाळ टिकतात. रोग टाळण्यासाठी, प्रारंभिक लक्षणे समजून घेतल्यानंतर, उपचार सुरू केले पाहिजेत.

१. हा आजार काय आहे आणि तो कसा बरा होईल,

वैद्यकीय भाषेशिवाय, साध्या शब्दात समजून घेतल्यास, शरीरात रक्त प्रवाह योग्य नसणे याला पेरिफेरल आर्टिरियल डिसीज (PAD) म्हणतात. या स्थितीत व्यक्तीला चालायला त्रास होतो आणि पाय दुखतात. खराब रक्ताभिसरणामुळे, ऑक्सिजन आणि हृदयापासून शरीराच्या उर्वरित अवयव आणि ऊतींना रक्तपुरवठा प्रभावित होतो. रक्ताभिसरण खराब होण्याची अनेक कारणे असू शकतात, ज्यामध्ये सर्वात मोठे आणि सामान्य कारण म्हणजे शरीरातील दीर्घकालीन आजार. रक्तवाहिन्या शरीराच्या अवयवांना रक्त पुरवठा करतात आणि जेव्हा काही कारणास्तव रक्तवाहिन्या अरुंद होतात तेव्हा रक्तपुरवठा खंडित होतो.

मधुमेह, उच्च रक्तदाब, विशिष्ट प्रकारचे रक्तवहिन्यासंबंधी रोग आणि धूम्रपान ही रक्तवाहिन्या अरुंद होण्याची काही सामान्य कारणे आहेत ज्यांना आपण परिधीय धमनी रोग म्हणतो. हृदय आपल्या शरीराच्या सर्व भागांना ऑक्सिजनयुक्त रक्त रक्तवाहिन्यांद्वारे पुरवते तर शिरा ते हृदयाकडे परत पंप करतात. परंतु जेव्हा एखाद्या व्यक्तीला तीव्र रक्तवाहिनीची कमतरता असते तेव्हा रक्तवाहिन्यांना हात आणि पायांपासून हृदयापर्यंत ऑक्सिजनचा पुरवठा करण्यात अडचण येते.

२. पायांना सूज येत असल्यास दुर्लक्ष करू नका

डॉ. पर्डी स्पष्ट करतात, “जर तुमचे पाय रोज सुजत असतील आणि तुमच्या पायावर खुणा असतील तर हे शिरासंबंधीच्या कमतरतेचे लक्षण आहे. लठ्ठपणाचा त्रास असलेल्या आणि बराच वेळ उभे राहणाऱ्यांमध्ये हे खुणा तयार होतात. अनेक लोक अनेकदा सुरुवात करतात. या प्रकारच्या सूजसाठी लघवीचे प्रमाण वाढवणारी औषधे घेणे, परंतु ते सुरक्षित नाही आणि समस्या संपत नाही.

डॉक्टरांच्या सल्ल्यानुसार कॉम्प्रेशन स्टॉकिंग्ज वापरणे चांगले. हे धारण केल्याने तुमच्या पायावर दाब पडेल ज्यामुळे तुमचे रक्त पायात वाहण्याऐवजी संपूर्ण शरीरात परत जाईल. ही समस्या दूर ठेवण्यासोबतच असे मोजे तुमच्या पायाची सूजही कमी करू शकतात. याशिवाय रोज रात्री पाय वर केल्यानेही तात्पुरता आराम मिळतो. यासाठी पाय वर करा आणि काही वेळ या स्थितीत राहा. यामुळे पायांपासून हृदयाकडे रक्त पंप होण्यास मदत होईल.

३. पायांवर निळे आणि काळे डाग धोकादायक असतात

जर तुमच्या पायांवर निळे किंवा काळे डाग असतील तर याचा अर्थ असा आहे की तुम्ही बर्याच काळापासून रक्तवाहिनीच्या कमतरतेने त्रस्त आहात. त्वचेतील हे बदल रक्तातील हिमोग्लोबिनमधून लोहाचे ऑक्सिडीकरण झाल्यामुळे होतात, जे शरीराच्या वरच्या भागात परत न जाता बराच काळ फक्त शिरांमध्येच साठवले जाते. कॉम्प्रेशन सॉक्स घालून किंवा पाय उंच ठेवणारे व्यायाम करून या स्थितीपासून मुक्त होऊ शकते. परंतु त्याच्या कायमस्वरूपी उपचारांसाठी तुम्ही व्हॅस्क्यूलर सर्जनचा सल्ला घेणे चांगले आहे.

४. पाय सुन्न होणे

बधीरपणा, मुंग्या येणे, थंडपणा किंवा पायांची त्वचा पिवळी पडणे ही रक्ताभिसरण खराब होण्याची चिन्हे आहेत. जेव्हा तुम्ही बराच वेळ बसता किंवा कोणतीही शारीरिक हालचाल करत नाही तेव्हा ही स्थिती बिघडते. या प्रकारच्या समस्येसाठी, आपण ताबडतोब डॉक्टर किंवा चांगल्या रक्तवहिन्यासंबंधी सर्जनशी संपर्क साधावा कारण ही स्थिती दीर्घकाळ राहिल्यास रोग भयावह होऊ शकतो. याकडे दीर्घकाळ दुर्लक्ष केल्यास हृदयविकाराचा धोका वाढू शकतो.

५. पाय दुखणे

जर तुम्हाला चालताना पायांमध्ये तीव्र वेदना होत असतील, त्यानंतर तुम्ही काही काळ थांबलात आणि पुन्हा चालायला सुरुवात केली तर ही स्थिती तुमच्या शरीरात रक्तप्रवाह नीट होत नसल्याचे सांगते. या प्रकरणात, आपण ताबडतोब डॉक्टरकडे जावे. या स्थितीला “क्लॉडिकेशन” म्हणतात आणि जेव्हा चालताना पायांच्या स्नायूंना पुरेसा रक्तपुरवठा होत नाही तेव्हा असे होते. या प्रकारची वेदना खूप तीव्र असते. काही काळ विश्रांती घेतल्यास हा त्रास दूर होतो. जर तुम्हाला ही समस्या असेल तर तुम्ही डॉक्टरांचा सल्ला घ्यावा.

६. बोटं पिवळी होत आहेत म्हणून “हा” इशारा आहे

डॉ. पर्डी म्हणाले की, हात किंवा शरीराच्या वरच्या भागात रक्ताभिसरणाची समस्या फार कमी लोकांना आढळते. हात हृदयाच्या अगदी जवळ असतात, त्यामुळे त्याच्या धमन्या किंवा शिरामध्ये फार कमी समस्या असतात. पण हे अशक्य नाही. शरीरातील या स्थितीला रेनॉड सिंड्रोम म्हणतात जे कधीकधी थंडीमुळे उद्भवते परंतु काही लोकांमध्ये ते कोणत्याही कारणाशिवाय होऊ शकते.

तुम्हालाही ही लक्षणे दिसल्यास ताबडतोब हाताचा फोटो घ्या आणि मग डॉक्टरांकडे जा. कारण ही लक्षणे नेहमीच दिसत नाहीत. या आजारावर मात करण्यासाठी काही औषधे देखील येतात, परंतु चांगल्या डॉक्टरांकडून उपचार करणे चांगले होईल.